ขูดหินปูนคืออะไร ต้องทำบ่อยแค่ไหน? ครบทุกเรื่องที่ควรรู้
อยากรู้เรื่องไหน กดดูเลย!
การขูดหินปูน (Dental Scaling) ถือเป็นการดูแลสุขภาพช่องปากพื้นฐานที่หลายคนคุ้นเคยกันดี แม้ว่าจะเป็นหัตถการง่ายๆ ที่ใช้เวลาไม่นาน แต่กลับมีประโยชน์อย่างมากต่อสุขภาพช่องปากโดยรวม การขูดหินปูนคือการกำจัดคราบหินปูนที่เกิดจากแบคทีเรียและเศษอาหารที่ตกค้างสะสมอยู่ตามผิวฟันและซอกเหงือก เมื่อเวลาผ่านไปคราบเหล่านี้จะแข็งตัวกลายเป็นหินปูน ซึ่งไม่สามารถแปรงฟันหรือใช้ไหมขัดฟันเอาออกได้เอง หากปล่อยไว้นาน หินปูนจะหนาขึ้นและอาจก่อให้เกิดโรคต่างๆ เช่น เหงือกอักเสบ ฟันผุ กลิ่นปาก หรือแม้กระทั่งปริทันต์อักเสบที่รุนแรงขึ้นได้
หินปูนคืออะไร?
หินปูน หรือชื่อทางการแพทย์ว่า หินน้ำลาย (Dental Calculus) เป็นคราบแข็งที่ก่อตัวจากคราบจุลินทรีย์ที่เราแปรงฟันออกไม่หมด เมื่อคราบจุลินทรีย์เหล่านี้สะสมเป็นเวลานาน ก็จะทำปฏิกิริยากับแร่ธาตุในน้ำลายกลายเป็นตะกอนแข็ง และยึดเกาะแน่นตามแนวเหงือกและซอกฟัน หินปูนมีลักษณะเป็นคราบหยาบ สีเหลืองอมน้ำตาล หรือบางรายอาจมีสีดำเมื่อสะสมมาก หินปูนสามารถพบได้ทั้งในบริเวณเหนือเหงือกและใต้เหงือก โดยเฉพาะบริเวณฟันหน้าล่างด้านใน ซึ่งเป็นจุดที่น้ำลายไหลผ่านบ่อย ทำให้สะสมง่ายเป็นพิเศษ
แม้จะดูไม่อันตราย แต่หินปูนเป็นต้นตอของปัญหาช่องปากหลายประการ เช่น ทำให้เกิดการอักเสบของเหงือก ฟันผุ เหงือกร่น และส่งผลต่อกลิ่นปากและบุคลิกภาพโดยตรง ที่สำคัญคือเราไม่สามารถกำจัดหินปูนออกได้ด้วยการแปรงฟันปกติ จำเป็นต้องให้ทันตแพทย์ใช้เครื่องมือเฉพาะในการขจัดเท่านั้น
หินปูนส่งผลเสียต่อเหงือกและฟันอย่างไร?
หินปูนไม่ได้ส่งผลแค่เรื่องฟันเหลืองหรือกลิ่นปากเท่านั้น แต่ยังเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดโรคในช่องปากได้มากมาย โดยเฉพาะกับเหงือกและกระดูกเบ้าฟัน เช่น
เหงือกอักเสบ (Gingivitis)
เมื่อหินปูนเกาะอยู่ที่ผิวฟันและแนวเหงือก จะไปรบกวนเนื้อเยื่อของเหงือกจนเกิดการอักเสบ ซึ่งมักแสดงออกเป็นอาการเหงือกบวม แดง เจ็บ และเลือดออกง่ายเวลาทำความสะอาดฟัน หากปล่อยไว้โดยไม่รักษา เหงือกอักเสบอาจพัฒนาไปเป็นโรครุนแรงมากขึ้น
ปริทันต์อักเสบ (Periodontitis)
หากไม่ขูดหินปูนออกในระยะเหงือกอักเสบ โรคอาจลุกลามจนกลายเป็นปริทันต์อักเสบ ซึ่งจะทำลายกระดูกเบ้าฟัน ทำให้เหงือกร่น ฟันโยก หรือเกิดหนองตามร่องเหงือก ซึ่งในระยะนี้การแค่ขูดหินปูนอาจไม่เพียงพอ ต้องเข้ารับการเกลารากฟัน (Root Planing) กับทันตแพทย์เฉพาะทาง
ผลกระทบอื่นๆ
- ฟันเหลือง สูญเสียความมั่นใจ
- ปากเหม็น มีกลิ่นปากเรื้อรัง
ขูดหินปูนเจ็บไหม? ต้องเตรียมตัวยังไง?
สำหรับคนที่ไม่เคยขูดหินปูนมาก่อน อาจกังวลว่า “ขูดหินปูนเจ็บไหม?” คำตอบคือ โดยทั่วไปแล้วไม่เจ็บ แต่บางคนอาจรู้สึกเสียวฟันเล็กน้อยในระหว่างทำ โดยเฉพาะคนที่มีหินปูนสะสมหนา หรือเหงือกอักเสบอยู่ก่อน หากคุณกังวลมากสามารถปรึกษาคุณหมอเพื่อหาวิธีช่วยให้รู้สึกสบายขึ้นได้ เช่น การใช้ยาชาเฉพาะจุดหรือการเลือกเทคนิคขูดที่อ่อนโยนมากขึ้น
หลังจากขูดหินปูนแล้วรู้สึกยังไง?
หลังจากการขูดหินปูน หลายคนมักรู้สึกว่าปากโล่ง สะอาด ฟันลื่นขึ้นอย่างเห็นได้ชัด เหงือกดูกระชับขึ้น และกลิ่นปากหายไป อย่างไรก็ตาม บางคนอาจรู้สึกเสียวฟันเล็กน้อย โดยเฉพาะเมื่อดื่มน้ำเย็นหรืออาหารร้อน ซึ่งอาการเหล่านี้มักหายไปในไม่กี่วัน นอกจากนี้หากคุณมีหินปูนจำนวนมาก อาจรู้สึกว่า “ช่องว่าง” ระหว่างฟันกว้างขึ้นเล็กน้อย ซึ่งเป็นเรื่องปกติ เพราะสิ่งที่เคยเกาะแน่นอยู่ได้ถูกกำจัดออก
ข้อห้ามและข้อควรระวังในการขูดหินปูน
แม้การขูดหินปูนจะปลอดภัยสำหรับคนทั่วไป แต่มีบางกลุ่มที่ควรหลีกเลี่ยง หรือปรึกษาแพทย์ประจำตัวก่อนทำ ได้แก่
- ผู้ป่วยที่มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำมาก เช่น จากโรคไข้เลือดออก หรือมะเร็งทางโลหิต
- ผู้ที่เป็นโรคเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือด เช่น ฮีโมฟีเลีย หรือโรค Von Willebrand
- ผู้ที่รับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น Warfarin
- ผู้ป่วยโรคตับแข็ง หรือมีภาวะเลือดออกง่าย
- หญิงตั้งครรภ์ ควรปรึกษาทันตแพทย์ก่อนรับการรักษา
ขูดหินปูนบ่อยแค่ไหนจึงจะเหมาะสม?
คำแนะนำจากทันตแพทย์คือ ควรเข้ารับการขูดหินปูน ทุก ๆ 6 เดือน หรือ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อป้องกันการสะสมของหินปูน และรักษาสุขภาพช่องปากให้ดีอยู่เสมอ ไม่ควรรอให้เกิดปัญหาแล้วค่อยมาขูด เพราะอาจทำให้โรคลุกลามจนรักษายากขึ้น
เครื่องมือที่ใช้ขูดหินปูนมีอะไรบ้าง?
เครื่องมือที่ใช้ในการขูดหินปูนมี 2 ประเภทหลักๆ ได้แก่
เครื่องขูดหินปูนแบบอัลตร้าโซนิค (Ultrasonic Scaling Machine) ซึ่งใช้แรงสั่นสะเทือนความถี่สูงช่วยกระเทาะหินปูนออกอย่างมีประสิทธิภาพ
เครื่องมือขูดด้วยมือ เช่น Sickle และ Curette ที่ใช้สำหรับซอกซอนบริเวณใต้เหงือก เพื่อให้ความสะอาดอย่างละเอียด
ขูดหินปูนด้วยสิทธิประกันสังคม
คุณสามารถใช้สิทธิ ขูดหินปูนฟรีปีละ 1 ครั้ง โดยไม่ต้องสำรองจ่าย เพียงแสดงบัตรประชาชนและแจ้งสิทธิประกันสังคมที่คลินิกหรือโรงพยาบาลที่เข้าร่วม
บริการขูดหินปูนฟรีจาก “Tooth Taxi” คลินิกทันตกรรมเคลื่อนที่
หากคุณกำลังมองหาสวัสดิการดี ๆ ให้พนักงาน Tooth Taxi คือตัวเลือกที่ห้ามพลาด เราคือรถคลินิกทันตกรรมเคลื่อนที่ที่ให้บริการถึงหน้าออฟฟิศ โดยทีมทันตแพทย์มืออาชีพ พร้อมอุปกรณ์ครบครัน ให้บริการ ขูดหินปูนฟรีโดยใช้สิทธิประกันสังคม พนักงานไม่ต้องสำรองจ่าย และไม่ต้องเสียเวลาลางานเพื่อไปคลินิกข้างนอก
เกี่ยวกับผู้เขียน
ทพ.ธนิตย์ วนิชนพรัตน์ (หมอเอก)
• วุฒิบัตรทันตแพทย์เฉพาะทางสาขาปริทันตวิทยา ทันตแพทยสภา
• Certificate of Training Orthodontic and Miniscrew – Advance Orthodontic Society
• Certification of Invisalign Provider
• ทันตแพทยศาสตร์ ม.เชียงใหม่